Machinebouw was, is en blijft belangrijk voor de Nederlandse economie. Zeker als het de serviceparadox weet te doorbreken: van relatief traag, onbetrouwbaar en inefficiënt naar betrouwbaar, snel én efficiënt!
Kijkend naar de Top100 van de Nederlandse maakindustrie dan valt op dat het merendeel machinebouwers betreft: ontwikkelaars en producenten van veelal unieke vaak complexe machines. Vaak zijn het projecten op zich: geconfigureerd of zelfs engineered-to-order (EtO). Stuk voor stuk zijn het toonbeelden van ‘Hollands Glorie’ om trots op te zijn.
In de afgelopen jaren hebben mijn collega’s en ik een aantal EtO-bedrijven mogen adviseren. In deze tijd heb ik naast grote verschillen, vooral ook een aantal belangrijke overeenkomsten kunnen waarnemen. Qua overeenkomsten denk ik allereerst aan de unieke innovatiekracht en vakmanschap die nog altijd het verschil kunnen maken. Als supply chain-man zie ik bovendien een gemeenschappelijke uitdaging om ondanks toenemende onzekerheid en complexiteit toch betrouwbaar op tijd en binnen budget op te leveren. Vaak het liefst ook nog sneller.
Echter, vele pogingen ten spijt laat de werkelijke doorbraak nog altijd op zich wachten. Maar naar mijn stellige overtuiging niet veel langer. Geïnspireerd door lichtende voorbeelden kan de Nederlandse machinebouw de komende tijd juist ook op betrouwbaarheid, snelheid en efficiency het verschil gaan maken.
Gratis tijd
Zonder uitzondering bleken de maakbedrijven die wij mochten adviseren behept met een lage flow-efficiency. Oftewel, het aandeel van de totale doorlooptijd waarin daadwerkelijk waarde werd toegevoegd was vaak bedroevend klein. Meestentijds lag het werk ergens te wachten op verdere bewerking. Zowel in engineering als bij de productie was dat het geval. Reuze jammer natuurlijk als een kritische resource verderop juist verlegen zit om werk, of als je deze verloren tijd aan het eind te kort komt.
Tegelijkertijd is een lage flow-efficiency goed nieuws. Het biedt namelijk een fantastische kans tot verbetering van betrouwbaarheid, snelheid èn efficiency. De eerste wet van supply chain physics leert dat de in de machinebouw ruim aanwezige variatie en onzekerheid slechts kunnen worden opgevangen met capaciteit, tijd en/of voorraad. Nu is voorraad in de machinebouw vaak een no-go, dus resteren capaciteit en tijd. Omdat capaciteit geld kost en tijd in principe gratis is, is het logisch dat machinebouwers bij voorkeur tijd zouden moeten inzetten om variabiliteit op te vangen. Gratis tijd blijkt voor machinebouwers dus van goud om de service paradox te doorbreken.
Verrassend makkelijk
De vraag is natuurlijk waar die gratis tijd vandaan moet komen. Zeker als er juist druk ligt op verkorting van levertijden. In geval van een lage flow-efficiency is deze vraag echter verrassend makkelijk te beantwoorden. Gratis tijd ligt dan immers letterlijk voor het oprapen tussen de bewerkingen. Door de overdrachten te verkorten en/of te elimineren komt waardevolle tijd vrij waarmee variabiliteit efficiënt en effectief kan worden opgevangen. Makkelijk gezegd, nog niet zo makkelijk gedaan.
De belangrijkste bron van lange onbetrouwbare overdrachten blijkt namelijk keer op keer de manier waarop we onze bedrijven hebben georganiseerd en aansturen. Meestal hebben we, volledig te goeder trouw en geholpen door oude vertrouwde planningsmethodieken, het geheel opgeknipt in stukjes die we elk verantwoordelijk stellen voor hun eigen lokale efficiëntie en leverbetrouwbaarheid. Het gevolg is dat afdelingsmanagers uit angst voor leegloop conservatief capaciteit inplannen en bang voor het missen van deadlines hun doorlooptijden liefst ruim inschatten.
Ondertussen zijn projectmanagers vanuit hun verantwoordelijkheid om hun projecten tijdig en binnen budget op te leveren continu uit op voorrang, liefst op de goedkoopste resources. Op de vloer wordt intussen gekozen voor batching om de afdelingsmanager van dienst te zijn en voor multi-tasking om de projectmanager te vriend te houden. Het eindresultaat zijn veel en lange onbetrouwbare wachtrijen, chronisch onbetrouwbare plannen en hoge kosten als gevolg van kunst en vliegwerk om vaak pas aan het eind nog te herstellen wat te herstellen valt.
Service-paradox doorbreken
Het doorbreken van de service-paradox vereist duidelijk fundamenteel ander gedrag en andere keuzes. Keuzes in belang van het geheel in plaats het eigen deel. Denk hierbij aan regelmatig aanleveren van werkbaar werk in volgorde van actuele prioriteit, in plaats van onregelmatig afleveren van half werk volgens achterhaald plan. Denk aan ononderbroken taakuitvoering op één snelheid in plaats van hollen en stilstaan. En denk aan verticale integratie en specialisatie ten behoeve van flow, in plaats van differentiatie en horizontale integratie te behoeve van lokale synergieën.
Het moge helder zijn dat een andere manier van organiseren en aansturen is vereist. Organisatie en aansturing gericht op flow in plaats van lokale efficiency; op het behalen van de toegezegde klantlevertijd in plaats van zelf verzonnen lokale due dates. Het recept voor verbetering van betrouwbaarheid, snelheid én efficiency.
Dat het kan, bewijzen succesvolle voorlopers die de serviceparadox al hebben doorbroken. Een mooie kans om van elkaar te leren en de machinebouw nog belangrijker te maken voor de Nederlandse economie.
