Logistiek is logisch denken’, zo hoor ik vaak zeggen. Geneigd om hierin mee te gaan, vraag ik me toch af hoe het dan kan, dat ik zo vaak uiteenlopende oplossingen tegenkom voor vergelijkbare problemen. Is logistiek toch niet zo logisch als we vaak denken?
Bij levertijdtoename reageert de één met een grotere bestelhoeveelheid, terwijl de ander eerder bestelt. Om onbetrouwbare Aziatische leveranciers het hoofd te bieden, kiest de één voor de bouw van een lokaal magazijn, terwijl de ander besluit de onzekerheid op te vangen in Europa. Om productie te helpen, kiest de één voor een lange frozen period terwijl de ander kiest voor leveling met voorraad. En bij gebrek aan grip kiest de één voor een APS systeem terwijl de ander besluit zijn beheersingsconcept te herzien. Logisch toch?!
Natuurlijk denken
Ik heb er onlangs mijn oude verklarend handwoordenboek der Nederlandse taal maar eens op nageslagen. Deze beschrijft logistiek als ‘de leer der logische gevolgtrekking’, logische als ‘volgens de logica’, en logica als ‘juiste rationele opeenvolging van oorzaak en gevolg’. Logistiek wordt dan ‘de leer der gevolgtrekking volgens juiste rationele opeenvolging van oorzaak en gevolg’; logisch denken dus! Toch!
Een geruststellende gedachte. Maar helaas geen verklaring voor het feit dat we in vergelijkbare situaties met verschillende oplossingen op de proppen komen. Denken wij wel logisch?
Even googelen leert dat logisch denken een bewuste poging is om buitensporigheden van het natuurlijk denken te bedwingen door het selectief blokkeren van de banen van het natuurlijk denken. Natuurlijk denken?! Blijkbaar is er dus ook zoiets als natuurlijk denken. Verder googelend blijkt natuurlijk denken de meest primitieve vorm van denken te zijn. Bij natuurlijk denken volgen gedachten bepaalde natuurlijke patronen, welke door herhaling zijn ingesleten. Vertrouwde clichépatronen blijken hierbij belangrijk en de verbindingen triviaal (zie ook www.concept-denken.nl).
Iets begint mij te dagen. De uitspraak ‘logistiek is logisch denken’ zou best eens zo’n cliché-patroon kunnen zijn. De vertolker, overtuigd logisch te denken, denkt in dat geval niet logisch, maar natuurlijk. Mogelijk met desastreuze gevolgen. Niet als hij/zij onbewust bekwaam is, wel als hij/zij onbewust onbekwaam is.
Begrensd
Volgens mijn handwoordenboek mag logistiek logisch denken zijn, blijkbaar denken wij niet altijd logisch. Volgens professor Steef van de Velde (RSM) is onze logica inderdaad begrensd. Als redenen voert hij aan gebrek aan informatie, onze cognitieve beperkingen en beperkte beschikbare tijd om tot een ‘optimaal’ besluit te komen. Daarom gebruiken we routines, vuistregels en mentale ‘shortcuts’. Deze heuristieken werken in veel situaties prima, maar niet altijd! Wij hebben immers allemaal de neiging beoordelingsfouten te maken.
En mocht u denken dat logisch denken het hoogste goed is, dan moet ik u teleurstellen. Zoals eerder gesteld is logisch denken een bewuste poging om buitensporigheden van het natuurlijk denken te bedwingen door het selectief blokkeren van de banen van het natuurlijk denken. Echter eens een baan geblokkeerd, is het heel moeilijk deze weer te openen. Voorbeelden zijn een MRP-adept te overtuigen van de kracht van pull, en een lean-adept van het belang van voorraad. Dus al denkt u logisch, dan nog is het de vraag of uw organisatie daar werkelijk bij gebaat is.
Serious gaming
Supply chain management blijkt steeds vaker een kritische succesfactor. Bedrijven als Apple en Procter & Gamble kunnen daarvan getuigen. Superieure logistiek is geen product van logisch denken, noch van natuurlijk denken. Superieure logistiek is een product van anders denken. Anders denken vereist de bereidheid middels ervaring en reflectie gezamenlijk kennis en ervaring te vergroten en toe te passen. Soms op zoek naar antwoorden. Niet zelden zonder te weten wat je aan het zoeken bent, totdat je het gevonden hebt. Het spreekt voor zich dat serious gaming een belangrijke rol kan spelen bij anders denken.
Volgens mijn handwoordenboek is logistiek inderdaad logisch denken. Helaas denken wij vaak niet logisch. En denkt u al logisch, dan nog is het de vraag of u niet per ongeluk de verkeerde banen heeft geblokkeerd. Superieure logistiek vereist anders denken. Experimenteer eens met een serious game. Wellicht gaat er een wereld voor u open.
